Louvre
Arystoteles
(ur. 384 p.n.e., zm. 322 p.n.e.)
filozof nazywany też Stagirytą (od miejsca urodzenia) lub po prostu Filozofem (w tekstach średniowiecznych i nowożytnych). Zapoczątkował nurt filozoficzny nazywany arystotelizmem, który miał wiele postaci w różnych epokach. Chrześcijańska odmiana arystotelizmu zwana tomizmem powstała w XIII wieku i jest do dziś uważana za oficjalną filozofię Kościoła katolickiego. Założyciel szkoły filozoficznej w ogrodach Lykeionu (od nazwy sąsiadującej z nimi świątyni Apollina Likejosa) – stąd wzięło się później słowo „liceum”. Oprócz filozofii Arystoteles położył ogromne zasługi w rozwoju logiki i nauk przyrodniczych, szczególnie astronomii,
fizyki i biologii.
Zasady przeciwstawne tezy „Organon” dzieło Arystotelesa poświęconego logice. Wydanie weneckie z 1580.
„Definicje” „Organon” dzieło Arystotelesa poświęconego logice. Wydanie weneckie z 1495.
okres w historii Bliskiego Wschodu, Europy i Afryki Północnej, zwany również w odniesieniu do Grecji i Rzymu antykiem, obejmujący dzieje wymienionych regionów od powstania pierwszych cywilizacji opartych na przekazie pisemnym (czyli schyłek IV tysiąclecia p.n.e., kiedy to Sumerowie zaczęli stosować pismo klinowe) do około V wieku n.e. i upadku cesarstwa zachodniorzymskiego. Czasy wcześniejsze, zwane prehistorycznymi, były okresem dorastania człowieka – aż do momentu osiągnięcia przez niego umiejętności abstrakcyjnego myślenia (Homo sapiens). Pierwsze obrazy prehistoryczne odnalezione w jaskiniach datuje się na 40 tys. lat p.n.e. i są one zapisem obserwacji, ale również przejawem komunikacji. Przeważała wtedy tematyka zwierzęca, ale równie istotne były wątki życia i śmierci oraz rozróżnienie świata na męski i żeński, a także obrzędy i rytuały, których ważną częścią wizualną były maski. Maski i totemy dały początek oznaczeniom klanowym, które stały się fundamentem heraldyki.
W czasach starożytnych ludzie próbowali zrozumieć i opisać świat w sposób metaforyczny, czyli za pomocą mitów, lub w sposób naukowy, za pomocą filozofii. Refleksje nad naturą świata i dążenia do zrozumienia jego działania mogły być zapisywane w oparciu o model graficzny.
Klaudiusz Ptolemeusz
(ur. ok. 100, zm. ok. 168)
astronom, matematyk i geograf greckiego pochodzenia. Autor m.in. napisanej po grecku Mathematike Syntaxis znanej bardziej jako Almagest, traktatu zawierającego kompendium wiedzy astronomicznej tego okresu oraz matematyczny wykład teorii geocentrycznej. Jego poglądy na kolejnych kilkanaście stuleci ugruntowały wizję budowy wszechświata, którą porzucił
dopiero Mikołaj Kopernik.
Ptolemeusz
15-towieczna kopia rękopisu mapy świata Ptolemeusza, odtworzona z „Geografii” Ptolemeusza (około 150 r).
Model wszechświata utrwalając geocentryczna teorię Arystotelesa, w której Ziemia znajduje się w centrum wszechświata.
„Cosmographia” Nicolausa Germanusa na podstawie „Geografii” Ptolemeusza (1482)
Porfiriusz
(ur. 232, zm. około roku 305)
starożytny filozof neoplatoński, astrolog. Komentator Platona i Arystotelesa. Zredagował słynne Enneady Plotyna, a napisany przez niego zbiór komentarzy do Kategorii Arystotelesa, znany jako Isagoga, był najważniejszym tekstem logicznym w średniowieczu.
Drzewo Porfiriusza to pochodzący od Porfiriusza schemat klasyfikacyjny, dzielący substancję na odpowiednio podporządkowane sobie powszechniki (rodzaje i gatunki). [Encyklopedia PWN]
Drzewo Porfirusza z „Institutiones philosophicae” Purchotiusa, 1730 r.
Prehistoria i hieroglify
( ok. 40 000 p.n.e. – ok. 3 000 p.n.e.)
Sztuka prehistoryczna to nazwa, stosowana dla przejawów działalności człowieka z epoki prehistorycznej. Najstarsza sztuka prehistoryczna to sztuka paleolityczna. Jej głównym przejawem są małe formy rzeźbiarskie oraz sztuka naskalna: malarstwo jaskiniowe i ryty naskalne, tzw. petroglify. Najstarsze znane okazy malarstwa jaskiniowego pochodzą sprzed około 40 tysięcy lat z Indii. W Europie najstarsze znalezisko, pochodzące z groty Chauveta we Francji, datowane jest na okres 32-30 tysięcy lat p.n.e.
Spóścizną starożtnego Egiptu są hieroglify – rodzaj specyficznego „pisma”, które symbolem postaci, zdarzenia i koloru ma wyczarować świat, w którym zmarły ma zaistnieć w otoczeniu bogów. Określenie „hieroglify” stosowane jest także w stosunku do innych rodzajów pisma piktograficznego, używanego m.in. przez Azteków i Majów.
z czasów panowania Ay (ok. 1321 p.n.e.)
z „Księgi Umarłych”
sztuka Azteków
z jaskini Chauveta
z malowidła w jaskini Trois Frères
kompozycja obrazów petroglificznych ze Skandynawii (Häljesta, Västmanland w Szwecji). Nordycka epoka brązu. Wyryte linie pomalowano, by były lepiej widoczne.
Paleolityczne malowidło z jaskiń w Dordogne, Francja
Trzech mężczyzn wykonujących rytuał, Bohuslän, Szwecja