Renesans
okres w historii kultury europejskiej obejmujący przede wszystkim XVI wiek, określany często jako „odrodzenie sztuk i nauk”. Za ramy czasowe epoki symbolicznie przyjmuje się między innymi datę odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba na początku i 1600 rok na końcu. Głównym prądem intelektualnym był powstały we Włoszech humanizm, który skupiał się na człowieku. Odżyło zainteresowanie antropocentryczną kulturą i filozofią starożytnej Grecji i Rzymu, rozwinął się arystotelizm i platonizm, a także filozofia przyrody, stoicyzm i sceptycyzm. Wielkie znaczenie miały też okultyzm, alchemia i kabała, zgłębiane przez wielu filozofów i opisywane za pomocą diagramów pełnych magicznych symboli. Badania nad ludzkim ciałem,
jego proporcjami i związkiem z naturą, mapowanie świata ziemskiego i pozaziemskiego pozostawiły wiele przykładów zapisów graficznych.
Luca Pacioli
(ur. 1445, zm. 1517)
włoski franciszkanin, wędrowny nauczyciel i matematyk, uważany za „ojca rachunkowości". Opracował m.in. standard zasady podwójnego zapisu. Sama metoda podwójnego zapisu powstała we Włoszech na długo przed opisaniem jej przez Paciolego,
jego zasługą było jednak jej zracjonalizowane i klarowne opisanie w podręczniku „Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalità” wydanym w 1494 roku w Wenecji. Pacioli zastanawiał się również nad wyjaśnieniem, dlaczego liczby doskonałe kończą się cyframi 6 i 8; wprowadził symbole dla pierwiastka kwadratowego, sześciennego oraz stopnia czwartego. Jednym
z najbardziej znanych traktatów autorstwa Pacioliego jest „De divina proportione” (napisany w latach 1496-98 w Mediolanie, wydany drukiem po raz pierwszy w Wenecji w 1509), do którego ilustracje wykonał sam Leonardo da Vinci
Drzeworyt z „De divina proportione”. Linie i prostokąty nie odzwierciedlają złotego podziału ale system wirtuwiański.
Rysunek Leonarda da Vinci przedstawiający Sześcio-ośmiościan rombowy mały z „De divina proportione”.
Drzeworyt Leonarda da Vinci z „De divina proportione”. Wenecja, 1509
„De divina proportione”
Rycina z „Summa de arithmetica, geometria. Proportioni et proportionalita”.
Rycina z poświęconej grze w szachy księgi „De ludo scachorum".
da Vinci
Leonardo da Vinci
(ur. 1452, zm. 1519)
włoski renesansowy malarz, architekt, filozof, muzyk, pisarz, odkrywca, matematyk, mechanik, anatom, wynalazca, geolog.
Uważa się go za jednego z największych malarzy wszech czasów i prawdopodobnie najwszechstronniej utalentowaną osobę w historii. Jako inżynier, Leonardo tworzył projekty wyprzedzające jego czas, opracowując koncepcję helikoptera, czołgu, wykorzystania podstaw tektoniki płyt, podwójnego kadłuba łodzi i wiele innych innowacji. Doprowadził do znacznego wzrostu poziomu wiedzy o anatomii, budownictwie lądowym i hydrodynamice. Zaznaczył swoją obecność także w dziedzinie architektury, rzeźby, filozofii i pisarstwa, ale te zajęcia odgrywały mniejszą rolę w jego życiu. Do dziś przetrwało 7000 stron jego notatników
z rysunkami, szkicami naukowymi i notatkami.
Studium proporcji ludzkiego ciała
„De Occulta Philosophia”
„De Occulta Philosophia”
„De Occulta Philosophia”
„De Occulta Philosophia”
„De Occulta Philosophia”
„De Occulta Philosophia”
Cornelius Agrippa
Heinrich Cornelius Agrippa
(ur. 1486, zm. 1535)
mag, okultysta, astrolog, alchemik i filozof. Agrippa jest legendarnym pierwowzorem postaci Fausta w dramacie Johanna Wolfganga Goethego. Wedle legend sprzedał duszę diabłu i był wampirem. Opowieści głoszą, że potrafił przenikać przez kraty więzienne, zamieniał złote monety w ślimaki i podróżował z czarnym psem. Faktem jest, że sprzeciwił się spaleniu czarownicy,
za co był sądzony. Agrippa studiował medycynę, filozofię i prawo. Trudnił się jednak filozofią, w której jako pierwszy odrzuca scholastycyzm. W księgach opisuje sposoby czarowania wedle magii naturalnej i ceremonialnej.
Jan Ámos Komenský
(ur. 1592, zm. 1670)
czeski pedagog, filozof, reformator i myśliciel protestancki, senior generalny braci czeskich w latach 1648–1670. Całe życie poświęcił praktycznej działalności wychowawczej, układaniu podręczników szkolnych i teoretycznemu opracowywaniu
zagadnień pedagogicznych, a szczególnie dydaktycznych. Twórca i propagator jednolitego systemu powszechnego nauczania. Zalecał objęcie nauczaniem wszystkich niezależnie od płci i stanu, a także nauczanie w języku ojczystym
„Orbis sensualium pictus quadrilinguis” („Świat malowany rzeczy widocznych pod zmysły podpadających”)
Mapa z 1627 r.
Labirynt świata i raj serca
Komenský